In de krochten van het voormalige subtropisch zwembad Tropicana, zitten in de labyrintische kelders de stadslandbouwers van RotterZwam verstopt. Hier werken zij aan de lokale voedselproductie met een radicaal andere denkwijze. Inmiddels is deze voormalige start-up de bakermat van de toekomstige Rotterdamse innovation hub geworden. De vraag die we stelden aan Mark Slegers, co-founder van zowel RotterZwam als BlueCity010 en finalist van de Challenge Stad van de Toekomst; Hoe kan een stadslandbouw project ergens in de donkerte van een ietwat dystopische kelder uitgroeien tot een super internationaal georiënteerd en inspirerend bedrijf op het gebied van hergebruik, ondernemerschap, duurzaamheid en de blauwe economie? Zijn reactie: “Grappig hè”.

“ Tropicana was een rotte kies in de stad”

Mark Slegers en zijn compagnon Siemen Cox zagen jaren geleden al de potentie van het droogstaande subtropische zwembad. De afgelopen jaren is er nieuw leven in het gebouw geblazen door innovatieve duurzame en circulaire ondernemers, waaronder de Alohabar, Kromkommer en RotterZwam. Deze ondernemers gaven nieuwe functies, betekenis en waarde aan het verlaten gebouw aan de Maasboulevard. Volgens Slegers is juist dit iconische en merkwaardige pand, dat haar oorspronkelijke functie heeft verloren, bij uitstek de plek om het idee van BlueCity010 te starten. Als het aan Slegers ligt worden de goede herinneringen van de Rotterdammers aan Tropicana als plek van vertier de komende jaren hersteld door BlueCity010. Slegers en zijn team zien 12.000 m2 aan mogelijkheden en willen het gebouw herontwikkelen. Zo wordt het pand niet als afval bestempeld, maar gaat het een tweede leven tegemoet als grote stadskas en laboratorium voor productie en onderzoek naar de circulaire stad. Hier worden kringlopen gesloten en wordt er gebouwd aan de economie en de stad van de toekomst.

BlueCity010 als symbool van de nieuwe economie

Slegers portretteert BlueCity010 als een ecosysteem waarin ondernemers in circulaire productie samenwerken en hun business-cases op elkaar afstemmen. Hier kan geëxperimenteerd worden met de grondstoffen en reststromen van 50 aangesloten ondernemingen. In dit netwerk komt ondernemerschap, onderzoek, onderwijs, maakindustrie en stadslandbouw samen binnen het raamwerk van ‘de blauwe economie’. Begeesterd door de bekende wetenschapper Gunter Pauli, in wiens visie afval een onnodig en menselijk concept is en voor wie de natuur een circulair voorbeeld is.

Persoonlijke drijfveren

Als green-consultant gaf Mark Slegers advies over verspilling in bedrijfsprocessen en hij merkte op dat er veel verspilt wordt. Uiteindelijk begon hij bedrijven te adviseren om hen te helpen hun duurzaamheidsambities waar te maken.

“Daarnaast werd ik vader en dan ga je afvragen: wat doe ik hier op die aardkloot.”

Slegers besefte zich dat hij geen passend antwoord kon bieden op de vraag “Papa wat deed jij toen we eigenlijk allemaal al wisten dat we de aardbol aan het uitroven waren?” als hij met de auto naar zijn werk bleef rijden. Dat moest anders kunnen. Hierna ging Slegers aan de slag met zijn onderneming Blue-consultant. Hij hield zich jaren bezig met de CO2-uitstoot, footprints van bedrijven inzichtelijk maken, productieplannen opstellen en advies geven over verspilling in bedrijfsprocessen. Als consultant concludeerde Mark dat C02 reductie en compensatieladers leuk zijn maar dat het er op neer komt dat:“We het allemaal een stukje minder slecht gaan doen, maar niet radicaal anders”. Volgens hem is dat nog niet genoeg. Hij was al bekend met het gedachtegoed van de blauwe economie: “Kijk om je heen, we leven in een wereld van overvloed alleen we benutten  het niet”. Met deze gedachte in het achterhoofd stuitte Mark op een interessante business-case namelijk koffiedik.

RotterZwam

Mark legt uit dat er grote hoeveelheden koffieafval zijn, die je gratis kan ophalen. In zijn zoektocht naar gelijkgestemden kwam hij terecht bij een blog van zijn stadsgenoot Siemen Cox, die twee maanden eerder begonnen was met een kwekerij in Tropicana. Slegers: “Ik dacht jammer, dan ben ik niet meer vernieuwend, toen dacht ik niks jammer, misschien kunnen we wel samenwerken”. Dezelfde dag nog belde hij Cox op en een dag later ging de Rotterdammer onder het mom van niet lullen maar poetsen meteen aan de slag.

“Voordat je het weet heb je een enorme groot zwembad onder je hoede”

Met RotterZwam werken ze aan een lokale voedselproductie keten in Rotterdam, als kleinschalige stadslandbouwers verbouwen ze paddenstoelen op koffiedrab, vanuit het gedachtegoed open source. Door eerst zelf onderzoek te doen naar andere kwekers, bleek echter dat de ondernemers binnen deze branche in Nederland en in de rest van de wereld geen informatie deelden. Maar dit is niet conform het gedachtegoed van de blauwe economie. Mark denkt dat ze vanuit de oude economie en vanuit een financieel perspectief naar deze business-case hebben gekeken. Deze commerciële blik is veeleer op winstbejag gericht, dan op de essentie van de blauwe economie, namelijk delen. RotterZwam toont echter aan dat open source niet per definitie je commerciële doeleinden in de weg hoeft te zitten en geeft ondertussen trainingen aan ondernemers vanuit de hele wereld. Wanneer je kennis deelt en integreert in je verdienmodel kun je daarmee ook geld verdienen.

Van kelder naar Stadskas?

Maar waar is de inspiratie vandaan gekomen om uit die donkere kelders van het subtropisch zwembad te klimmen als kleine start-up, om vervolgens grootse plannen te smeden met BlueCity010 en daarmee internationaal aan het licht te komen?

“Eigenlijk is dat vanzelf gegaan, het is tevens de kracht van het pand. Tropicana is een gewoon een iconisch pand”

Cox had al vanaf het begin het idee om Tropicana als een grote urban-farm te gebruiken. Het pand is alleen erg groot en alleen al paddenstoelen kweken was al best lastig, verteld Slegers. Ze zagen altijd al de potentie en iconische waarde van het pand maar met de voormalige eigenaar was er geen goede verstandhouding om daadwerkelijk te gaan investeren.

“We hebben de stoute schoenen aangetrokken”

Mark verteld dat ze nog nooit plannen hebben gemaakt, maar dat ze in spelen in op de kansen en gevolgen die langs komen. Zo mocht de gemeente Rotterdam en het stadsbestuur rondom gebiedsontwikkeling een rondleiding in het pand organiseren met Rotterdamse ondernemers de zich richtten op duurzaamheid, mits het stadsbestuur na de rondleiding een uurtje langer wilde blijven om te praten over het pand. De voormalige eigenaar ging namelijk richting faillissement en Slegers en Cox zagen dat als een kans voor de stad en vertelde het stadsbestuur over hun droom om het hele pand te gaan benutten. De reactie van het stadsbestuur was positief: “Dat klinkt gaaf, we gaan jullie helpen”. En zo geschiedde. De volgende dag werd er een ambtenaar benoemd die nog geen 24 uur later in de wildwaterbaan stapte wat nu BlueCity heet.

“En nog geen drie weken later waren er 80 geïnteresseerde ondernemers”

BlueCity010

Slegers ziet BlueCity010 als podium “waar niet alleen wordt gesproken over innovatie, maar waar we ook laten zien dat het kan en gebeurd”. Juist door een combinatie van reststoffen, wat Slegers het sociale afval van de maatschappij noemt, kunnen we werk genereren en daarmee ook inspiratie krijgen om zelf wat op te pakken. MetBlueCity010 wil hij een plek creëren waar niet alleen de lokale omgeving van kan profiteren, maar de hele wereld van kan leren. Deze plannen kwamen steeds dichterbij doen hij tijdens een lezing op de Erasmus Universiteit Wouter Veer van Stichting Ifund tegen het lijf liep. Veer stelde voor om het pand te gaan kopen en deed dit dan ook op de veiling in november 2015.

Challenge Stad van de Toekomst

De Challenge Stad van de Toekomst is een initiatief van de Agenda Stad en de Innovatie Estafette 2016 in samenwerking met Pakhuis de Zwijger, Kennisland en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Het helpt stadsvernieuwers bij het realiseren van hun initiatieven. Dit doen ze door ontmoetingen te organiseren – met experts, met inspirerende voorbeelden, met geestesverwanten en ervaringsdeskundigen, met coaches die helpen reflecteren. Over de Challenge Stad van de Toekomst zegt Slegers:

“Met de finalisten zijn we de Challenge gaan challengen. We zijn allen ietwat rebelse finalisten en wat leuk is aan deze challenge is dat er een goede klik is tussen de finalisten op het gebied van ‘destructief innovatief’ zijn.”

Zo willen ze allemaal winnaars zijn op 14 april tijdens de Innovatie Estafette. Ook hebben ze onderling afgesproken om hun grootste blokkades te tackelen en als radicale vernieuwers tot nieuwe oplossingen te komen. BlueCity010 is bijvoorbeeld gaan kijken welke rol de gemeente Rotterdam kan spelen.

“Wanneer je aan het innoveren bent houd je je per definitie niet aan de regels”

Met oog op de Wereld Expo van 2025 bevraagt BlueCity010 de toekomst van de stad. Volgens hem is het vooral belangrijk “hoe wij als Stadmakers invloed hebben op de stad”. Ze hebben voor de Innovatie Estafette tevens de wethouder van Rotterdam, Maarten Struivenberg, uitgedaagd om mee te denken en om 14 april met een intentieverklaring te komen betreft een regelloze zone in Rotterdam. Ze hebben een positief antwoord ontvangen vanuit de gemeente. Een mooi voorbeeld van kruisbestuivingen tussen bottom-up initiatieven en de overheid. Hiermee stelt BlueCity010 een mooi voorbeeld voor andere Stadmakers in Nederland.

Op de vraag of hij met zijn neus in de boter is gevallen, geef Mark een volmondig ‘Ja’ en voegt toe dat hij al drie jaar lang aan het vallen is. De kracht van de Challenge Stad van de Toekomst is dan ook dat iedereen meteen in de mee-werk-modus zit, aldus Mark Slegers.

Blauwe toekomst?

BlueCity in Rotterdam is the most remarkable platform for blue economy stimulating business & transforming cities. https://t.co/3eGsgVj9NQ

— Gunter Pauli (@MyBlueEconomy) 7 oktober 2015

Gunter Pauli, grondlegger van het blauwe economie gedachtegoed, heeft BlueCity010 ook al in het vizier en heeft er hoge verwachtingen van. Slegers wil deze verwachtingen waarmaken, maar kan dit kan BlueCity010 niet alleen doen. Daarom delen ze kennis met ondernemingen in andere steden, bijvoorbeeld Den Haag, Aalsmeer en Luxemburg. Zijn grote droom is dan ook dat niet alleen in Rotterdam zo’n plek ontstaat maar dat er over de hele wereld blauwe steden ontstaan waar een podium wordt geboden voor lokale ondernemers en intensief wordt samengewerkt vanuit de beginselen van open source.

“Wij zien de hele wereld als één innovatie platform”

“Hier kom je in een warm bad, met mogelijkheden, ruimtes, experts, financiers”

De grote bedrijven moeten inzien dat ze hun beste tijd hebben gehad. Transitie is mogelijk maar alleen op de voorwaarden dat er wordt samengewerkt en kennis gedeeld. Dus ‘niet lullen maar poetsen’ en dit is precies wat Mark Slegers met zijn BlueCity010 laat zien. Want vanuit een donkere en ietwat dystopische kelder in Rotterdam kun je uitgroeien tot: de “most remarkable platform for blue economy stimulating business & transforming cities” zoals Gunter Pauli het schetst!