Taste Before You Waste
“Mensen kiezen de groentes die er het beste uitzien, waardoor het ‘ongewilde’ voedsel overblijft. Kies jij sneller de tomaat met het plekje?”
In Nederland wordt jaarlijks vier miljard euro aan voedsel weggegooid. Veel producten daarvan zijn nog prima eetbaar. Geïnspireerd door een aflevering over voedselverspilling van NPO documentairereeks Zembla wilde Luana Carretto hier verandering in brengen. In 2012 richtte zij Taste Before You Waste op, dat zich focust op het tegengaan van voedselverspilling. Wat is voedselverspilling? Alles wat opgegeten had kunnen worden, dus wat bestemd was voor menselijke consumptie, maar wordt weggegooid. Een interview met gepassioneerde Stadmaker Luana Carretto.
Het Amsterdamse initiatief Taste Before You Waste wil consumenten bewust maken van de enorme hoeveelheid eetbaar voedsel die wij als maatschappij dagelijks weggooien. Volgens Luana draait het allemaal om eten meer waarderen: “Ook als er één schepje overblijft gaat het bij mij in een tupperware bakje in de koelkast.” In samenwerking met een lokale bakker, een aantal supermarkten, een kruidengroothandel en een bio-boer uit Flevoland redt het project 250 kilo eetbaar voedsel per week. “De supermarkten geven ons groenten en fruit met plekjes, de boer schenkt ons groentes met gekke vormen; een kromme wortel kan hij niet verkopen.” Luana vertelt enthousiast dat bedrijven haar benaderd hebben omdat ze voedsel willen doneren, “op verzoek van hun klanten overigens.” Zes keer per week halen vrijwilligers het voedsel met twee bakfietsen op bij de winkeliers, wat vervolgens voor verschillende doeleinden wordt gebruikt. “Al het eten past soms niet eens in de bakfietsen, waardoor we helaas alsnog voedsel moeten achterlaten.”
Nieuwe bestemmingen voor ‘ongewild’ voedsel
Een deel van het voedsel wordt door vrijwilligers bezorgd bij verschillende maatschappelijke organisaties in de buurt. Zo kookt Stichting De Regenboog wekelijks heerlijke maaltijden van het ‘ongewilde’ voedsel. Ook is Luana in onderhandeling met StreetSmart; een organisatie die hulp biedt aan daklozen in Amsterdam. Taste Before You Waste organiseert elke dinsdag een gratis mini groentemarkt op de campus bij Science Park in Oost en van tijd tot tijd op verschillende pleinen in Amsterdam. Elke woensdagavond koken ze een ‘pay-as-you-can’ maaltijd in buurthuis De Meevaart. Daarnaast hebben ze ad-hoc projecten zoals workshops, presentaties, caterings, en zelfs een theatervoorstelling.
Impact
Volgens Luana vindt 38% van de voedselverspilling plaats bij mensen thuis. Ze vertelt dat de supermarkt veelal wordt neergezet als zwart schaap, maar dat consumenten veel meer verspillen. Wel is het makkelijker van bovenaf iets te veranderen bij supermarkten in vergelijking met het verspillingsgedrag van mensen thuis. Een groot onderdeel van dit probleem is volgens Luana laksheid. “Mensen zien de supermarkten als de grootste verspillers in plaats van zichzelf. We denken allemaal ‘ik ben het niet’; het ligt altijd aan anderen. Mensen kiezen de groentes die er het beste uitzien, waardoor het ‘ongewilde’ voedsel overblijft. Kies jij sneller de tomaat met het plekje?” Luana hoopt dat mensen bewuster worden, meer verantwoordelijkheid voelen en meer de mogelijkheid zien iets aan voedselverspilling te doen. Als niemand het fruit met plekjes koopt wordt het weggegooid en dus verspild.
“Mensen vinden verantwoordelijk een negatief woord, maar ik zie dat zelf als iets positiefs. Als je ergens verantwoordelijk voor bent, kan je er ook echt daadwerkelijk zelf iets aan doen. Je bent dan in staat ergens verandering in te brengen. Dat is ook wat die documentaire voor mij betekende; een gevoel ‘ho hee wacht even’, ik ben hier verantwoordelijk, en mijn buurman, en mijn schoonmoeder: we kunnen allemaal iets doen! Dat is het gevoel wat ik wil overbrengen.”
Een stukje Marx
Taste Before You Waste is gericht op voedselverspilling, maar Luana vindt dat mensen ook in het algemeen te weinig verantwoordelijkheidsgevoel hebben en te weinig doen. “Ik word soms heel boos als mensen klagen over de politiek, of over de wereld, want dan denk ik; maar wat doe jij dan specifiek om hier verandering in te brengen?! Als je niets doet, heb je geen recht van spreken. Het is heel makkelijk te klagen over iets en er vervolgens niets tegen te doen. Marx schrijft hierover; het begrip reïficatie.” Volgens Marx geven we onze zelfgecreëerde sociale structuren een soort godsidentiteit die we buiten onszelf zetten en die wordt verheven tot een positie waar we niks meer tegen kunnen doen; dat we er geen verandering meer in kunnen brengen. De sociale structuren worden buiten onszelf gezien. Op deze manier plaats je jezelf buiten de problemen, terwijl we er allemaal middenin zitten. Het probleem van voedselverspilling is hier, en niet daar. Het gevoel van die macht moet weer terug naar ons, naar jezelf. “Op het moment dat jij inziet dat je verantwoordelijk bent voor wat er gebeurt in de wereld, besef je ook dat jij zelf de macht hebt iets aan de problemen in de wereld te doen.” Mensen leggen de macht graag bij een ander neer zoals bijvoorbeeld het geval is met een houdbaarheidsdatum op producten. Een ‘tenminste houdbaar tot’ datum is slechts een kwaliteitsstandaard. Maar ook yoghurt uit een dicht pak kan je volgens Luana weken na de ‘te gebruiken tot’ datum nog eten. “Proef voor je iets weggooit, ga niet blind af op deze gegeven data. Je ziet heel snel, of ruikt snel of het goed is.”
“Het is van natuurlijk van de zotten dat we die macht, die verantwoordelijkheid over de houdbaarheid van ons eigen voedsel, buiten onszelf plaatsen.”
Volgens Luana zouden mensen zelf moeten kunnen uitmaken wat wel en niet eetbaar is. Consumenten weten veelal hoe een product behoort te smaken, en toch vertrouwen ze vaak eerder op de gegeven houdbaarheidsdatum. Ze is van mening dat dat de wereld veel mooier zou zijn als mensen problemen niet gemakzuchtig bij een ander neerleggen.
Het constant horen over voedselverspilling vanuit Taste Before You Waste of andere projecten als Instock of Buurtbuik zorgt ervoor dat de maatschappij er bewust en onbewust steeds meer mee bezig gaat zijn. Luana hoopt op deze manier bij te dragen aan een bewustere maatschappij en voedselverspilling te stoppen.
“Het is een cliché, maar begin bij jezelf!”
Maar hoe?
Onderzoek aan de Wageningen Universiteit wijst uit dat je met enkele simpele tips je eigen voedselverspilling extreem kan verminderen. Tips van Luana:
- Brood: vries het in, of bewaar het niet in de plastic zak want als het gaat schimmelen ben je het kwijt. Bewaar het in de broodtrommel of papieren zak; van oud brood kun je nog van alles maken.
- De ‘tenminste houdbaar tot’ data moet je negeren. Dit is slechts een kwaliteitsstandaard.
- Maak een planning. Doe vaker boodschappen in plaats van grote inkopen in één keer en maak een boodschappenlijstje. Op deze manier koop je alleen wat je nodig hebt en voorkom je impulsaankopen.
- Wees creatief! Is je sla slap geworden? Leg het een half uur in een bakje water in de vriezer. Op deze manier zuigen de cellen zich weer vol met water waardoor je sla weer krokant wordt.
- Reken uit wat je kookt: door hoeveelheden precies af te wegen kook je nooit te veel.
- Toch teveel gekookt? Eet je kliekjes op!
- Of geef het weg, bijvoorbeeld aan je buurman. Maak je gelijk vrienden.
Naast de Indische Buurt is Taste Before You Waste is ook actief in Utrecht, Bussum en Bergen. Binnenkort wordt het project ook opgestart in Amsterdam-West. Daarnaast is Luana in gesprek met mensen uit Canada en Oklahoma over het opzetten van een initiatief.
Taste Before You Waste kookt elke woensdag tussen 18.00-20.00 No-Waste Dinners in buurthuis De Meevaart. Zaterdag 23 januari staan ze met hun ‘ongewilde’ voedsel van 13-17 uur op de Dam met ‘Spice it up: An anti-food waste demonstration’.